ANIME REVIEW: YU YU HAKUSHO

Shounen có thể nói là thể loại anime được ưa chuộng nhất, nổi tiếng nhất nhưng đồng thời cũng thường không được đánh giá cao. Số lượng anime lớn nhưng chất lượng tầm trung, chủ yếu phô diễn các cảnh hành động là một trong những lí do thể loại shounen phù hợp với đối tượng khán giả thanh thiếu niên, nhưng lại gặp phải cái nhìn khắt khe của những gu xem phim trưởng thành. Song thể loại này cũng không thiếu các tác phẩm nổi bật, tiếu biểu là Yu Yu Hakusho.

Tên: Yu Yu Hakusho (Ghost files/Yuu Yuu Hakusho)
Studio: Pierrot
Năm phát hành: 1992
Số tập: 112
Rating: (Anidb) 8.06; (Myanimelist) 8.46

Nội dung anime kể về Yusuke Urameshi bị chết do tai nạn ô tô trong khi cố gắng cứu một đứa bé. Tuy nhiên đây chưa phải là ngày tử của cậu mà hoàn toàn nằm ngoài dự đoán của Koenma, con trai người cai quản linh giới. Vì vậy Yusuke được trao một cơ hội hồi sinh sau khi hoàn thành thử thách đưa ra. Từ đó cậu có khả năng nhìn thấy yêu quái và các hiện tượng siêu nhiên. Cậu đồng ý trở thành thám tử linh giới để điều tra các vụ việc liên quan đến những yêu quái muốn làm hại con người.

Manga Yu Yu Hakusho có cùng tác giả với Hunter x Hunter (HxH), vốn là hai tác phẩm lớn và thành công nhất Togashi Yoshihiro. Vì vậy bài viết có một ít so sánh. Ở Yu Yu Hakusho có ba thế giới song song, đó là Ningenkai (Nhân giới nơi con người sống); Reikai (Linh giới, nơi người sau khi chết đến và được đầu thai tương tự như thiên đường) và Makai (Ma giới, tầng sâu nhất dành cho yêu quái). Mặc dù kết cấu không gian khá hợp lí nhưng đôi khi tác phẩm vẫn có các tiểu tiết chưa thực sự nhất quán về ba giới này. Có thể thấy bối cảnh không có gì mới, thậm chí rất hay bị so với Dragon Ball và Bleach vì có nhiều điểm tương đồng. Vậy điều đặc biệt hơn của Yu Yu Hashuko ở chỗ nào?

Yu Yu Hakusho trung thành với manga và hoàn toàn không có filler, đó là một điểm cộng to lớn. Anime thay đổi rất ít so với nguyên tác, giữ nguyên cả mức độ bạo lực, chửi tục cho đến thiết kế nhân vật. Các trận chiến không bị kéo dài lê thê, ít khi dài hơn 1-2 tập câu giờ như các anime shounen khác. Nó cũng không bị chế thêm filler ngoài lề lan man mà chạy thẳng một mạch 112 tập phim. Thế nhưng anime vẫn có đủ các tập hài hước nhẹ nhàng để chuyển arc tự nhiên, không làm khán giả cảm thấy đột ngột. Kết thúc arc này sẽ có hint sự kiện để mở ra arc khác. Hết Spirit Detective Saga thì Yusuke được hẹn tái đấu trong một cuộc thi ở Ma giới, đó chính là nội dung Dark Tournament Saga. Đến cuối arc này mục đích của nhân vật phản diện bị phá hoại nhưng được tiếp quản bởi một người khác, từ đó chuyển sang arc 3 với vai phản diện mới. Như vậy các arc luôn có sự liên kết chặt chẽ chứ không phải hết là hết luôn như những anime khác.

Góp công lớn đưa Yu Yu Hakusho vượt lên các anime shounen thông thường đó là tính chiến thuật. Các nhân vật chính không phải những kẻ thiếu suy nghĩ, chỉ chăm chăm lao vào đánh nhau mà không cần biết làm thế nào để thắng. Một khi yếu thế trước đối thủ thì cách duy nhất đó là động não hoặc trông chờ may mắn. Song không nhiều anime shounen hiểu được điều này ngoài một số bộ như Jojo’s bizarre adventure, HxH, Fullmetal alchemist, Claymore... Trong Yu Yu Hakusho mọi trận đấu ít nhiều đều có tính toán nên mạnh chưa chắc đã thắng, yếu chưa chắc đã thua. Cả phe địch hay phe ta đều phải cân nhắc, mưu mẹo trước các cuộc chiến sống còn. Vì vậy họ thắng bằng năng lực, bằng sự khôn ngoan chứ không phải võ mồm, độ dai sức, buff niềm tin hay đại loại thế.

Một ưu điểm nữa đó là hệ thống chiêu thức, kĩ năng trong Yu Yu Hakusho khá đa dạng và thú vị. Nó không được chặt chẽ sáng tạo như HxH nhưng đủ để hấp dẫn người xem. Có những cái chúng ta nhẵn mặt như năng lực theo nguyên tố vật chất Mộc, Thủy, Hỏa, Băng, Phong… hay theo Tứ linh Rồng, Hổ, Rùa, Phượng. Nhưng cũng có những kiểu khá mới lạ như cộng sinh (Toguro anh), Yo yo (Rinku), uống rượu (Chu), bắn xúc xắc (Kaname), tạo virut (Minoru), ăn năng lực (Sadao)…

Tuy Yu Yu Hakusho là một anime rất khá, nhưng không xuất sắc. Nó vẫn không tránh khỏi hạn chế chung của thể loại shounen và lỗ hổng trong cốt truyện, đơn cử như:

Sức mạnh niềm tin: Tuy rất ít nhưng không phải không có. Nhân vật chính sẽ tự nhiên mạnh lên, giải phóng sức mạnh tiềm ẩn khi chứng kiến bạn bè bị tổn thương. Luôn có khả năng bí ẩn nào đó khiến anh ta dù thập tử nhất sinh, cạn kiệt năng lượng nhưng vài phút sau vẫn có thể chiến đấu trở lại.
Bình luận viên: Khi hai người đang đánh nhau thì số còn lại sẽ đứng xổ văn. Nhiệm vụ của họ là tường thuật chi li mọi chiêu thức, động thái trong trận chiến và bơm cho nhân vật chính càng nguy hiểm càng tốt. “Anh ta từng đánh bại X”; “Thật không may cho kẻ nào gặp phải hắn”… Vì điều này mà nhiều nhân vật có cảm giác rất mạnh nhưng thực chiến thì lại không như mong đợi như Hiei, Kurama, Yomi…
Đánh 1-1: Hai đánh một không chột cũng què, rõ ràng đánh hội đồng lợi thế hơn hẳn tay đôi. Ngoại trừ nhiều tình huống được hợp lí hóa như thi đấu bắt buộc theo luật thì các trận chiến còn lại đều đánh trùm để cứu thế giới. Các nhân vật chính cũng chả phải thượng võ gì nên không có lí do họ phải 1-1 với những đối thủ mạnh gấp nhiều lần.
Happy end: Phe địch thì có thể chết như ve sầu mùa đông, còn phe ta thì cùng lắm là hấp hối, thậm chí chết rồi còn được hồi sinh. Cách giải quyết happy end cả nhà đều vui làm mất đi kịch tính cũng như tính dark của câu chuyện vì người xem biết trước là sẽ không có thương vong.
“Ngươi đã chết rồi”: Để có B thì phải có A, để có kết quả thì phải hint sự kiện dẫn tới kết quả đó. Khi một người sắp thắng thì người còn lại bỗng lật kèo “Lúc nãy ta đã gắn mầm cây độc vào cơ thể ngươi”, trong khi các cảnh phim trước không hề có dấu hiệu hành động này. Cứ thế tác giả muốn anh ta thắng bất cứ lúc nào cũng được và rõ ràng cách này không thể thuyết phục được người xem.
Buff Main: Từ đầu Yusuke khá yếu nhưng tiến bộ khủng khiếp. Mặc dù điều này được giải thích khá hợp lí do thân thế của cậu nhưng vẫn khiến người xem không khỏi ngạc nhiên. Anime còn có kiểu buff hàng khá thốn, đó là sau khi nhân vật chính bao phen lên bờ xuống ruộng để thắng, người xem phấn khởi chuẩn bị kết phim thì đối thủ tặng cho một câu: “Không ngờ cậu lại vượt qua được 50% sức mạnh của ta, giờ ta sẽ tăng lên 70%.” ???

Câu chuyện được chia thành bốn arc lớn có nội dung riêng biệt nhưng thống nhất với nhau dựa trên một sườn chung tương đối hoàn chỉnh. Thông thường anime shounen có rất nhiều arc và sự kiện khác nhau, nhưng mục đích và cấu trúc lại giống nhau. Ví dụ như Fairy Tail đi theo hướng khai thác quá khứ nhân vật từ Gray, Lucy, Loke, Erza, Windy… Mỗi arc sẽ đối đầu với một kẻ thù cụ thể, đánh thắng xong thì hết arc, cứ theo motip rập khuôn như thế cho đến cuối phim. Còn trong Yu Yu Hakusho thì không có một công thức chung mà các chương độc lập nhau; cốt truyện còn ngày càng sâu rộng và thú vị hơn. Vì sự biến hóa đó nên người xem không cảm thấy nhàm chán.

Spirit Detective Saga: Phần này giới thiệu nhân vật, bối cảnh và kể về cuộc gặp gỡ của các nhân vật chính. Nó mang sắc thái tương tự với arc Hunter Exam trong HxH (Yusuke tham gia tuyển chọn đệ tử của Genkai và làm các nhiệm vụ của thám tử linh giới). Đây cũng là giai đoạn build-up, luyện tập của nhân vật chính nên không có nhiều sự kiện đặc biệt. Tuy nhiên một điểm cộng là những hé lộ có chiều sâu về Kurama.

Dark Tournament Saga: Bốn nhân vật chính tham gia một cuộc thi đấu ở Ma giới, hình thức khá giống với arc Heavens Arena của HxH. Đây là phần dài nhất nhưng hoàn thiện nhất trong toàn bộ anime. Phần mở đầu rất tốt liên kết với arc trước đó, tạo được không khí nguy hiểm cũng như tính chất tàn bạo của giải đấu. Diễn biến phim mạch lạc, pacing cân đối, cốt truyện đi đúng trọng tâm, không bị lộn xộn một số đoạn như các arc khác. Có những trận đấu đáng nhớ bởi các nhân vật như Kurama, Hiei, Genkai thể hiện được tiềm lực thật sự và các đối thủ cũng bộc lộ nhiều năng lực thú vị. Arc này cũng có kết thúc hay nhất.

Chapter Black Saga: Đây là phần dark nhất, có chiều sâu nhất và vai phản diện xuất sắc nhất trong anime, tương ứng với arc Chimera Ant trong HxH. Nội dung của Chapter Black Saga khá ám ảnh, có nhiều phân đoạn ấn tượng như trận đấu với bác sĩ điên, tiết lộ về cuốn băng đen và con người thật sự của nhân vật phản diện Sensui. Tuy nhiên pacing lại không ổn, phần đầu hơi rề rà theo kiểu giải quyết đám tôm tép rồi mới đến boss, nên tình tiết khá lặp với arc trước vốn đánh nhau rất nhiều. Phần cuối thì hội thoại nhiều và trận đấu với Sensui dài, làm giảm đi tính chất cấp bách của tình huống. Điểm trừ lớn nhất đó là cái kết Deus ex machina. Khi Yusuke không thể thắng nổi Sensui vì anh ta được buff quá mạnh, thì xuất hiện một nhân vật thứ ba từ trên trời rơi xuống giúp cậu giải quyết vấn đề. Cách xử lí này xứng đáng bị ném đá dù ở bất kì series nào.

Three Kings Saga: Arc này khởi đầu rất thuận lợi tương tự với 13th Hunter Chairman Election trong HxH. Khâu build-up tốt gây ấn tượng về một cuộc tranh giành quyền lực kiểu Tam quốc diễn nghĩa khá hoành tráng. Tiềm năng của nó có thể nói là phần hấp dẫn nhất trong anime, cho đến khi tác giả dường như thiếu thời gian và không thể nghĩ ra cách xử lí nào tốt hơn vì lỡ build-up quá sâu, nên lựa chọn cách giải quyết rất thừa thãi, trùng lặp với arc 2 và làm tụt climax. Nó giống như việc Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản tranh giành quyền bá chủ thế giới bằng một trận World cup. Khi khán giả đang chờ đợi một cuộc chiến hùng hồn, bi tráng thì họ nhận được một giải đấu giao hữu thân ái, ôn hòa. Chiến tranh giữa ba vương quốc như một cái cớ để tổ chức thi thố, vừa làm mất đi kịch tính vừa làm cái kết bị rush, biến Three Kings Saga thành arc kém nhất trong anime. Điểm sáng duy nhất ở phần này là tăng chiều sâu và phát triển một số nhân vật, đặc biệt là Hiei.

Ra đời trước nên Yu Yu Hakusho thua kém HxH ở hầu hết các mặt, nhưng nếu có một phần hoàn thiện hơn thì đó chính là nhân vật. Hệ thống nhân vật ở đây tuy không đông đảo bằng nhưng rất thú vị và có chiều sâu. Anime xây dựng hình tượng và phát triển tính cách tốt, tạo dựng tương tác hợp lí và có những mối quan hệ chuyển biến rất hay. Thế giới trong Yu Yu Hakusho không rạch ròi chính tà, không có người tốt cực điểm hay xấu xa vĩnh cửu. Nó luôn cố gắng chiếm được sự đồng cảm của người xem đối với cả phe thiện hay phe ác. Vậy mới có những nhân vật phản diện hết sức đặc sắc như Sensui. Anh ta gai góc, đa chiều và phức tạp, không thể phân định được là một kẻ gian tà hay một nạn nhân đáng thương. Các nhân vật còn lại đóng vai trò bổ trợ hiệu quả, mặc dù không thực sự có chiều sâu như Botan, Keiko, Koema…

Yusuke Urameshi:

Có thể nói đây là một trong những nhân vật chính xuất sắc nhất trong thể loại shounen. Nếu phải so thì Gon của HxH thua rất xa. Gon và nhiều nam chính shounen khác thường là nhân vật một chiều, hướng thiện còn Yusuke thì thuộc kiểu anti-hero. Yusuke chết ngay từ tập 1 và đây là cái chết rất hài hiếm có trong giới A-M. Cậu ta bất cần đời, ngỗ nghịch, hám gái và nóng tính. Cậu không theo phe ai, chiến đầu không phải vì hòa bình thế giới mà chỉ để được hồi sinh, vì thích đánh nhau hay muốn bảo vệ người yêu và bạn bè. Yusuke thậm chí còn trăn trở về hành động của Sensui có khi là đúng, hay cảm thấy buồn chán vì quá mạnh, muốn xuất hiện một kẻ xấu xứng tầm để đánh nhau. Đây là nhân vật có sự phát triển xuyên suốt, trưởng thành dần dần theo chiều dài phim. Mặc dù có nhiều nét tương tự với Gon nhưng tác giả nhận định Yusuke là cảm hứng cho nhân vật Ging (Cha của Gon).

Kuwabara Kazuma:

Nhân vật này khá giống với Leorio (HxH), là người cao nhất, hài hước nhất nhưng cũng yếu nhất và ngốc nhất trong bốn vai chính. Tuy nhiên Kuwabara lên hình nhiều và có trọng tâm nên đáng nhớ hơn, đồng thời làm cho bộ tứ của Yu Yu Hakusho đồng đều và hoàn thiện hơn HxH. Cậu là một tên đầu gấu chính hiệu nhưng so với các nhân vật chính còn lại thì vẫn là người tử tế tốt bụng nhất. Kuwabara yếu nên xài sức mạnh niềm tin khá nhiều, cậu cũng hay nói và nóng nảy nên khán giả có thể sẽ thấy annoying. Tương tác giữa Kuwabara và Yusuke, Hiei rất hay. Mặc dù vậy đây vẫn là nhân vật ít có chiều sâu và phát triển nhất trong bốn người. Kuwabara còn có nhiều điểm tương đồng với Hanamichi Sakuragi (Slam dunk).

Kurama:

Gần như là anh em sinh đôi với Kurapika (HxH), thông minh, điềm tĩnh; hay mặc đồ Tàu; bề ngoài khá lạnh lùng và sở hữu nét đẹp giống con gái; cũng là nhân vật được yêu thích nhất nhì trong anime. Nhân dạng thật của cậu là một hồ ly xảo quyệt, tàn nhẫn và rất kiêu ngạo. Nhân dạng thứ hai là Shiori Minamino, một đứa trẻ được nuôi lớn giữa xã hội loài người nên bị ảnh hưởng bởi cảm xúc của con người, đặc biệt là người mẹ. Sự đấu tranh giữa hai nhân cách đã làm nên chiều sâu cho nhân vật này. Những bí mật quá khứ của cậu cũng khá hấp dẫn. Nếu phải so sánh thì Kurama và Kurapika đều hay như nhau, nhưng nếu HxH được viết tiếp thì hẳn Kurapika sẽ nhỉnh hơn, vì đây là một nhân vật khá phức tạp cả về nội tâm, quá khứ cũng như các mối quan hệ. Một nhân vật ngoài lề khác rất giống Kurama đó là Himura Kenshin (Rurouni Kenshin).

Hiei:

Đây là một trong những nhân vật được yêu thích nhất trong anime, cũng dễ hiểu vì cậu ta ngầu và rất mạnh. Hiei giống với Killua (HxH), cả hai đều khá đặc sắc khó có thể nói ai hơn ai. Hiei là người khó gần, ít nói và tàn nhẫn nhất trong bộ tứ. Tuy nhiên cậu lại đặc biệt quan tâm và bảo vệ em gái. So với ba nam chính còn lại thì đây là nhân vật phức tạp, bí ẩn nhất, đồng thời có quá khứ rất hay và ấn tượng hiếm thấy. Qua quá khứ đáng thương và đầy sóng gió đó, chúng ta hoàn toàn có thể đồng cảm với tính cách và lối sống của Hiei bây giờ. Mối quan hệ giữa cậu với Kuwabara và đặc biệt là Kurama rất độc đáo thú vị, là ngọn nguồn của nhiều doujinshi. Cá tính của Hiei còn tương đồng với Vegeta (Dragon ball), Feitan (HxH) và Starjun (Toriko).

Nếu như Yu Yu Hakusho mạnh nhất ở khoản nhân vật thì nó lại yếu nhất trong art/animation. Art lỗi thời, dùng nhiều cảnh tĩnh, cảnh lặp lại hay các vạch sọc để thể hiện tốc độ. Nhân vật nhiều khi bị biến dạng, nhất là vẽ khán giả trong giải đấu rất cẩu thả, không thể hiện được tính chất náo nhiệt, hung hãn của đám đông. Background thì sơ sài, animation ít ỏi, hiệu ứng nghèo nàn. Anime hành động mà vẽ chuyển động tiết kiệm thì đó là một điểm trừ khá nặng rồi. Nhìn chung Yu Yu Hakusho mang đầy đủ đặc điểm của một TV series có ngân sách thấp. Tuy nhiên về sau nó có cải thiện đáng kể, thậm chí một vài nhân vật phụ còn được minh họa chi tiết hơn cả nhân vật chính.

Khoản âm nhạc cũng không phải thế mạnh của anime này. Toàn bộ không có bản nhạc nào đáng nhớ, thiếu tính độc đáo và được sử dụng khá lặp. Hiệu ứng âm thanh tiếng động bình thường. Bài OP khá catchy mang sắc thái tươi sáng và bắt tai giống như nhiều anime thời trước, có thể coi nó là một đại diện tiêu biểu cho nhạc phim kinh điển những năm 90. Tuy nhiên nó cũng không hay đến nỗi để khán giả phải nghe suốt 112 tập phim mà không thay đổi lấy một lần, trong khi đó ED thay 5-6 lần nhưng lại không có gì ấn tượng. May mắn là khâu lồng tiếng của anime tương đối ổn, đặc biệt là dub tiếng anh nhận được rất nhiều đánh giá tích cực.

Trên đây là review khá chi tiết về Yu Yu Hakusho, một trong những anime chiến đấu nổi tiếng và được yêu thích nhất mọi thời đại. Mặc dù đã cũ kĩ và còn tồn tại nhiều hạn chế nhưng Yu Yu Hakusho lại tỏa sáng ở một số mặt mà nhiều bộ shounen nên học tập: một cốt truyện có chiều sâu, có chiến thuật thông minh và dàn nhân vật đặc sắc. Nếu bạn đã chán chường các anime rập khuôn nhau, thiếu sáng tạo thì đây là tác phẩm đáng thử qua để thấy được sự khác biệt giữa shounen hay và shounen dở là như thế nào.

Overall: 7.5

Bonus: Yu Yu Hakusho cameo trong Hunter x Hunter: